Kakao, shea, böğürtlen, zeytin,susam ve avokado yağı gibi çeşitli popüler medya ortamlarında çıkan ve güneş koruyucu etkisi olduğu iddia edilen yağların güneş koruyucu etkisinin çok sınırlı olduğunu biliyor muydunuz ?

2020-2021 yıllarında yapılan araştırmalar bu yağların gerçek güneş koruyucu (SPF: "Sun Protection Factor’’) özelliklerinin çok az olduğunu ortaya koymuşlardır. Bu yağların pek çoğunun SPF değeri 8 ve altında (hatta bazıları çok düşük değerlerde) olduğu gösterilmiş, yüksek değer bulunan daha önceki çalışmaların doğru metotlar kullanmadığını kanıtlamışlardır.
Sosyal medyada maalesef bilimsellik ön planda olmadığından, çıkan bir iki makale ile henüz karşıt makaleler okunmadan büyük kitlelere yanlış ya da doğruluğu tam kanıtlanmamış bilgiler taşınmaktadır. Özellikle son çalışmalar ev yapımı güneş koruyucular üzerine eğilmiş ve bunların güneşe bağlı kızarıklığı antienflamatuar etki ile azalttığını, ancak güneş yanığı olmaması durumunun güneşe bağlı DNA hasarı ve kanser riski olmayacağı anlamına gelmediğini ortaya koymuştur.
Peki aromaterapik yağların koruyucu etkisi makul olanı hiç mi yoktur ? Araştırmalar tamanu yağının 11,5 civarında SPF ye sahip olduğunu (maalesef ki bazı kurslarda 86 SPF’den bahsediliyor) ve DNA hasarını önlediğini ortaya koymuştur. Görüldüğü gibi bu değer önerilen minimum 15 SPF’nin altındadır.
Ancak nano teknoloji ürünü olmayan çinkooksit gibi mineral bariyerler ile beraber kullanımla bu değer arttırılabilir.
Güneşe karşı koruyucu özelliği üzerinde durulan bir diğer yağ ise nar çekirdeği yağıdır… Son yıllarda narın hem çekirdek yağı hem de meyve ekstraktının güneş koruyucu özelliği üzerinde durulmaktadır.
Görüldüğü üzere taşıyıcı yağların daha çok SPF etkisi olup uçucu yağların etkisi çok daha azdır. Yine de bu yağlardan lavanta yağı( lavanta angustifolia ) hoş kokusu ve diğer uçucu yağlara oranla nispeten yüksek SPF’si ile mutlaka diğer yağların yanında kullanılması kaydıyla yer alabilir.
Sonuç olarak internet bilgisi veren ve bilimsel arenada olmayan kişilere dayanarak hazırlanan ev yapımı güneş koruyucular cazip gözükse de sizi güneşin zararlarından (özellikle DNA hasarı ve kanserden) koruculuğu şüphelidir. Sağlık konularında vücudumuza titiz davranmak hepimizin görevidir.
Kaynaklar:
1) Sunscreen: “Do-It-Yourself” (DIY) does not mean enough protection. Lim TLC. Our Dermatol Online. 2020;11(3):273-274. doi: 10.7241/ourd.20203.12
2) The real UVB photoprotective efficacy of vegetable oils: in vitro and in vivo studies. Ácsová, A., Hojerová, J., Janotková, L. ve arkadaşları. Photochem Photobiol Sci 20, 139–151 (2021). https://doi.org/10.1007/s43630-020-00009-3
3) In vitro sun protection factor determination of herbal oils used in cosmetics
Chanchal Deep Kaur, Swarnlata Saraf
Pharmacognosy Res. 2010 Jan-Feb; 2(1): 22–25. doi: 10.4103/0974-8490.60586
PMCID: PMC3140123
Comments